Bij werk waarin mondelinge communicatie een belangrijke rol speelt, kan gehoorverlies een flinke belemmering zijn. Intensief communiceren vraagt om een grote luisterinspanning, ongeacht of je in de zorg, aan de balie of op kantoor werkt. Met kop en schouders steken docenten hier bovenuit. In akoestisch vaak slecht ingerichte ruimtes wordt immers van hen verwacht dat zij dag in, dag uit continu in groepen van soms wel 30 leerlingen kunnen communiceren.
Onderzoek onder docenten
Het klaslokaal is een uitdagende luistersituatie, dat is een feit. Bekend is ook dat de door luisterinspanning veroorzaakte vermoeidheid onder docenten gepaard gaat met een grotere kans op psychische problemen, ziekmelding en arbeidsongeschiktheid. Om de relatie tussen gehoorproblemen en duurzame inzetbaarheid onder docenten te toetsen, startte bedrijfsarts bij de Arbo Unie en onderzoeker bij UMCG Groningen Arnold Schriemer in 2021 een uitgebreid onderzoek.
Van de 737 docenten die aan zijn onderzoek meewerkten hadden 505 (69%) een goed, 146 (20%) een onvoldoende en 86 (12%) een slecht gehoor. Als onderdeel van dit onderzoek beantwoordden alle 737 docenten een enquête gebaseerd op het capabilitymodel Lijst Werk Capabilities (LWC). Deze lijst meet duurzame inzetbaarheid aan de hand van zeven werkwaarden. Voor elke werkwaarde werden de docenten gevraagd drie aspecten te beoordelen, namelijk:
- Of de docent de werkwaarde belangrijk vindt;
- Of het werk de docent in staat stelt de waarde te realiseren;
- Of het de docent ook daadwerkelijk lukt om dit te realiseren.
De totaalscore van de lijst gaf een indicatie van de duurzame inzetbaarheid van de 737 docenten.
Duurzame inzetbaarheid verdient aandacht
Docenten met een onvoldoende gehoor meldden tijdens dit onderzoek vaker dat hun werkomgeving hen niet in staat stelde de werkwaarde ‘kennis en vaardigheden gebruiken’ te realiseren. Docenten met een slecht gehoor ervaarden vaker dat ze, ondanks een ondersteunende werkomgeving, moeite hadden de werkwaardes ‘kennis en vaardigheden gebruiken’, ‘eigen doelen stellen’ en ‘een bijdrage leveren aan het creëren van iets waardevols’ te realiseren.
De uitkomsten van dit onderzoek laten zien dat de duurzame inzetbaarheid van docenten met gehoorverlies aandacht verdient. Zeker gezien het lerarentekort en de oplopende pensioensleeftijd, waardoor ouderdomsslechthorendheid vaker voorkomt onder docenten, is dit een belangrijk aandachtspunt. Leerlingen achterin het lokaal of bij geroezemoes niet meer kunnen verstaan en na een werkdag ernstig vermoeid thuiskomen zijn veelgehoorde hulpvragen van docenten die wij hebben mogen begeleiden en ondersteunen.
Bedrijfsartsen worden steeds bewuster van impact gehoorverlies
De NVAB-richtlijn gehoorstoornissen en tinnitus bevat veel informatie over interventies gericht op het verbeteren en behouden van de inzetbaarheid van de werkende met gehoorverlies. Sinds deze richtlijn er is, merken wij dat steeds meer bedrijfsartsen ook bewust(er) zijn van gehoorverlies en de daaraan gekoppelde lichamelijke klachten onder docenten. Een mooi voorbeeld hiervan is de reactie die wij onlangs nog ontvingen van een docent die via het Audiologisch Centrum een intake bij ons had aangevraagd. Haar bedrijfsarts had ons advies gelezen en mailde:
“Als bedrijfsarts is het voor mij heel herkenbaar dat een verminderd gehoor echt een goede aanpak vereist. De inspanning die het voor medewerkers met gehoorverlies kost om toch gesprekken te blijven volgen, is bij een verminderd gehoor echt heel groot. Zij worden daar oprecht heel moe van.
Ik denk dat het door PlanPlan voorgestelde aanvullende werkplekonderzoek een goed idee is. Het verslag is gedegen, pakt de juiste pijnpunten op, benoemt de mogelijke oplossingen en is ook vooral heel praktisch.
Er zit namelijk ook een praktische kant aan het verhaal. Haar agenda zou eigenlijk heel strak georganiseerd moeten worden. Dat is een kwestie van wennen, voor de werknemer zelf, maar ook voor de directe omgeving waarmee ze samenwerkt. Het helpt inderdaad om overleg af te wisselen met activiteiten waarbij ze voor zichzelf kan werken. Maar ook de ‘inloop’ van collega’s met een vraag, zou gestructureerd moeten worden. Oftewel: alleen op gezette tijden met een vraag binnen komen lopen en niet op ieder willekeurig moment. Dat beperkt het aantal ’schakelmomenten’ voor de werknemer, levert dus meer rust en meer energie, waardoor ze het werk beter kan volhouden.
Het door PlanPlan voorgestelde werkplekonderzoek is dus eigenlijk een heel mooie preventieve actie.
Vanuit mijn kant roep ik dus vooral: doen!”
Hooroplossingen op maat voor slechthorende docenten
Gelukkig bestaat er een ruim aanbod aan geluidsabsorberende materialen die ervoor zorgen dat hinderlijke geluiden minder nadrukkelijk aanwezig zijn in het klaslokaal. Naast akoestische oplossingen combineren wij in de praktijk praktische toepassingen met techniek. Tijdens een intake onderzoeken we de geluidsomgeving en meten we de hoeveelheid nagalm. Aan de hand daarvan bespreken we de mogelijke verbeteringen voor geluidsisolatie en akoestiek, in combinatie met de door ons ontwikkelde hooroplossing(en) voor in de klas.
Ben of ken jij een docent met moeite om anderen te verstaan? Neem dan gerust contact met ons op. We komen graag eens bij jou in de klas langs om de mogelijkheden voor duurzame inzetbaarheid te bespreken.