Een paar maanden geleden waren we op bezoek bij Lea, een basisschoolleerkracht met gehoorverlies. Ze werkt in het Dalton onderwijs, waar samenwerking en zelfstandigheid belangrijke kernwaarden zijn.
Lea heeft net een onderzoek achter de rug bij het Audiologisch Centrum, waar ze werd begeleid in het traject voor de keuze en optimale instellingen van nieuwe hoortoestellen. Het onderzoek is inmiddels afgerond en heeft haar een duidelijke vooruitgang ten opzichte van haar oude hoortoestellen opgeleverd. Toch merkt ze dat ze nog een flinke luisterinspanning moet leveren om haar leerlingen goed te verstaan. De hulpvraag waarmee Lea bij ons aanklopte luidt dan ook: “het verminderen van de luisterinspanning en het optimaliseren van spraak verstaan, zodat ik voldoende energie overhoud voor het uitvoeren van mijn geweldige vak”.
Luisterstrategieën
Al pratende ontdekken we dat Lea zelf al belangrijke luisterstrategieën heeft ontwikkeld. Zo vertelt zij dat ze:
- Leerlingen vraagt om consequent hun vinger op te steken als ze iets willen zeggen;
- Duidelijke afspraken heeft gemaakt dat er één-voor-één wordt gepraat; de leerlingen houden zich hier over het algemeen goed aan en ook zij ervaren de rust als plezierig;
- Een duidelijk “stiltegebaar” heeft afgesproken om regelmatig even rust te creëren.
Omgevingsgeluiden
Tijdens de intake bespreken we ook de knelpunten en bekijken we haar werkomgeving. Het lokaal waar Lea werkt kent veel harde materialen: een schuin aflopend plafond met zwaluwstaarten, marmoleum op de vloer en (deels) harde wanden. Dit veroorzaakt veel ruis: lopende leerlingen, schuivende stoelen en soms het vallen van spullen op de grond. Ook zijn er activiteiten die extra ruis veroorzaken, zoals een werkvorm waarbij met verschillende kleuren potlood gewerkt wordt en er steeds van kleur wordt gewisseld. Het getik van de potloden op de tafeltjes komt soms gekmakend hard bij Lea binnen en belemmert het verstaan. Hetzelfde geldt voor de bureaulaatjes die telkens tegen de achterwand van de tafel klappen als ze worden dichtgeschoven.
Kleine stappen, snel resultaat
Het verminderen van omgevingsgeluiden is in de situatie van Lea een belangrijke eerste stap om te komen tot oplossingen. Bovendien is deze stap ook vaak al direct uit te voeren. Ook nu bedenken we dan ook samen dat de laatjes met vilt worden bekleed aan de binnen- en achterkant, zodat het rommelen in én het dichtslaan van de laatjes wordt gedempt.
We adviseren daarnaast om bureauonderleggers aan te schaffen voor elke tafel, waardoor de geluiden op tafel (zoals het tikken van de potloden) enigszins worden gedempt. Ook kan elke leerling een schuimen bakje krijgen waar de potloden in worden gelegd. Alle kleine beetjes helpen!
Medewerking van de werkgever
We adviseren de werkgever van Lea om het lokaal te voorzien van vaste vloerbedekking met goede absorptie. Met deze maatregel snijdt het mes aan twee kanten: het dempt de contactgeluiden én het verbetert de akoestiek. Een win-win situatie dus! Gelukkig neemt haar werkgever ons advies serieus op, waardoor een paar weken later haar lokaal is voorzien van vloerbedekking en er op elk tafeltje een bureaumat ligt. Een flinke stap vooruit!
Deze maatregelen hebben een belangrijke basis gelegd voor het spraak verstaan van Lea. Bovendien helpt het ons weer op weg in het vervolgonderzoek: het verrichten van nagalmmetingen en een proef met een meerkanaals communicatiesysteem tijdens een lesdag.
Vervolgonderzoek: nagalmmetingen en de inzet van meerkanaals communicatiesysteem
Uit onze nagalmmetingen blijkt dat de akoestiek van het klaslokaal valt in klasse A “uitmuntend” van het programma van Eisen Frisse Scholen 2021. Een mooie score, waar we uiteraard blij mee zijn. De dempende vloerbedekking zal hier in belangrijke mate aan hebben bijgedragen. Tegelijkertijd kunnen we concluderen dat het spraak verstaan van Lea wordt bemoeilijkt door de afstand en omgevingsrumoer. Het omgevingsrumoer hebben we met de eerder genoemde maatregelen wat kunnen beperken, maar zal duidelijk in een klas met (veel) ruis en (gezellige) reuring altijd blijven bestaan.
We gaan daarom aan de slag met een meerkanaals communicatiesysteem waarmee de afstand van de stem van een leerling tot Lea wordt verkleind, zodat de verhouding tussen het signaal (de stem van de leerling) en de ruis sterk wordt verbeterd. Lea heeft voor de proef verschillende werkvormen voorbereid om het systeem in al deze situaties te kunnen ervaren, zowel klassikaal als in groepjes. Zo geeft een leerling een presentatie voor de groep, terwijl Lea achterin het lokaal zit. Op dit moment is enkel de microfoon voor het bord ingeschakeld en komt het verhaal luid en duidelijk bij Lea terecht. Als er vragen gesteld mogen worden, worden de overige microfoontjes ingeschakeld en werkt het systeem volledig automatisch. Ook een gesprek met de hele groep verloopt ontspannen.
Aan het einde van onze testdag geeft Lea aan dat het heel fijn is om meer grip op het geluid te hebben. Ook de mogelijkheid om zelf te schakelen tussen leerlingen bevalt haar goed. Ze heeft controle over wie of wat ze wil horen en ook heel belangrijk: te kiezen voor stilte door alles uit te zetten. Want juist die rustmomenten zorgen ervoor dat ze even kan opladen: de wel bekende en o zo noodzakelijke luisterpauzes om als leerkracht met gehoorverlies vitaal te kunnen blijven werken.
De finishing touch
Als laatste plaatsen we een geluidsstoplicht. Het geluidsstoplicht is een eenvoudig hulpmiddel om leerlingen medeverantwoordelijk te maken voor het geluid. De leerlingen wijzen elkaar op het oranje of rode licht en manen de groep zo tot rust.
Al deze maatregelen samen zorgen ervoor dat Lea haar mooie vak als leerkracht zo vitaal mogelijk kan blijven uitoefenen. En wij? Wij keren weer tevreden terug naar ons kantoor. We kwamen tegemoet aan haar hulpvraag en konden ervoor zorgen dat opnieuw een fantastische leerkracht behouden blijft! Hoe mooi is dat?
Ben of ken jij iemand met moeite met spraak verstaan? Neem dan gerust contact met ons op. We komen graag eens vrijblijvend bij je langs om de mogelijkheden te bespreken.